“ Thưa Bác sĩ
Tôi ở một xã nhỏ gần An Nhơn, tỉnh Tỉnh Bình Định .
Trước nay người thôn làng chúng tôi hay nói thành vần 4 chứng bệnh không chữa được là “phong, lao, cổ, lại – bốn chứng nan y, thầy thuốc bỏ đi, trống kèn kéo tới.”
Bạn đang đọc: Hỏi đáp Y học: Tứ chứng nan y ‘phong, lao, cổ, lại’
Tôi hiểu phong là cùi và lao là ho lao. Còn hai bệnh kia tôi không biết .
Xin Bác sĩ nói sơ qua về bốn chứng nan y này. Ngày nay, thầy thuốc còn bỏ đi khi gặp bốn chứng này nữa không ?
Cảm ơn Bác sĩ. ”
Bác sĩ Hồ Văn Hiền vấn đáp :
Cảm ơn vị thính giả đã đặt câu hỏi mê hoặc, tuy khó vấn đáp. Tôi xin đưa ra đáp án đơn thuần trước, sau đó tất cả chúng ta sẽ bàn thêm vài cụ thể chữ nghĩa cũng như ý nghĩa y khoa của câu nói này .
Câu trả lời đơn giản là “phong” là bệnh phong, theo tiếng Việt hiện nay, là bệnh cùi (leprosy), hay còn gọi là bệnh Hansen, do bác sĩ G. H. Amauer Hansen, người Na Uy tìm ra năm 1873. Đấy là lần đầu tiên, người ta tìm ra một vi trùng là nguyên nhân gây ra một bệnh nhiễm. “Lao” được hiểu theo nghĩa phổ thông là bệnh lao, do con vi khuẩn hình que, được Robert Koch người Đức (1843-1910), tìm ra năm 1882. Về phần “cổ” có nghĩa là bệnh sưng bụng do ứ nước, trong chữ Hán “cổ” viết gần giống như chữ “cổ” nghĩa là cái trống, không biết có phải người xưa thấy cái bụng báng nước (ascites) giống cái trống hay không. Một số tác giả tiếng Việt giải thích là xơ gan cổ trướng, và xem chữ cổ ở đây có nghĩa là xơ gan (cirrhosis). Về chữ “lại”, đa số các bài viết từ Việt Nam giải thích là ung thư (cancer).
Vậy thì thường thì, nan y tứ chứng mà tất cả chúng ta bàn ở đây là bệnh Hansen, bệnh lao, bệnh xơ gan, và bệnh ung thư .
Về câu hỏi là lúc bấy giờ, thầy thuốc ( tôi chỉ bàn đến tây y mà thôi ) có còn ” bỏ đi khi gặp những bệnh này ” không, thì dứt khoát câu vấn đáp là không .
1 ) Bệnh Hansen ( cùi ) hoàn toàn có thể chữa được bằng kháng sinh, bệnh lao cũng vậy .
2 ) Bệnh xơ gan ( liver cirrhosis ) hoàn toàn có thể chữa để bệnh tiến triển chậm lại, giảm những triệu chứng, cho người bệnh bớt khổ sở đi. Ví dụ người nghiện rượu bị xơ gan vì rượu cần được chữa trị để cai rượu ; người bị xơ gan không phải do alcohol ( non alcoholic fatty liver disease ) mà do quá mập phì cần được giúp giảm cân và trấn áp cho đường máu đừng lên quá cao .
Người bị viêm gan do vi rút ( virus ) ( viral hepatitis ) hoàn toàn có thể dùng thuốc chống vi rút viêm gan ( hepatitis B, C ) lúc cần, để ngăn ngừa biến chứng. Người xơ gan ( cirrhosis ) do mật ứ đọng trong gan hoàn toàn có thể được chữa với thuốc làm cho bệnh tiến triển chậm lại, tránh cho những triệu chứng không Open .
Người xơ gan nặng hoàn toàn có thể được tự do hơn nhờ những thuốc lợi tiểu, thuốc hạ áp huyết, theo dõi thực trạng cơ năng gan và năng lực Open ung thư gan, chữa những triệu chứng của bệnh não bộ do bệnh gan gây ra. Biện pháp sau cuối nếu gan không thao tác được là ghép gan mới ( từ xác chết hoặc người cho sống ) .
3 ) Chúng ta nên nhớ có rất nhiều bệnh ung thư khác nhau và cách chữa trị mỗi thứ một khác. Nói chung dùng hoá trị liệu, xạ trị, giải phẫu, phóng xạ, v.v., trong nhiều trường hợp hiệu quả tốt, và hoàn toàn có thể trị dứt bệnh. Hiện nay, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể ngừa ung thư phổi bằng cách đừng hút thuốc lá, ngừa ung thư gan bằng cách chích ngừa viêm gan B, ngừa ung thư cổ tử cung và 1 số ít ung thư đầu và cổ bằng cách chích ngừa siêu vi u nhú ( Human Papilloma Virus / HPV ), ngừa ung thư da bằng cách tránh những tia tử ngoại .
Đoạn trên tôi có nói đây là một câu hỏi khó trả lời. Bây giờ chúng ta bàn thêm về vài chi tiết mà tôi thấy khá thú vị. Thứ nhất câu này là một câu tục ngữ đã xưa, có thể đúng với thời cách đây mấy trăm năm hoặc trước đó.
Đúng cho thời y khoa tiền khoa học, tiền hiện đại vì bốn từ “phong, lao, cổ, lại/ hay lỵ” có lẽ đã có hàng ngàn năm trong lịch sử y khoa Đông Phương (phần lớn là y khoa Tàu). Đây chỉ là những từ xưa, cổ, chỉ những triệu chứng hay hội chứng với trình độ y học thời đó, người ta ghi nhận được. Tôi tham khảo một số từ điển và bài viết từ trong nước, và nhận thấy rằng trong chữ Hán, chữ phong không bao giờ có nghĩa là phong cùi hay bệnh ngoài da tương tự như triệu chứng bệnh phong cùi. Chữ Hán “phong”có nghĩa là bệnh điên. Theo google translate, bệnh điên được dịch là “phong cuồng”. Ngược lại, chữ “lại” theo chữ Hán có nghĩa “phung, cùi” hay ít ra, bệnh ngoài da có vẻ như bệnh cùi thật sự theo quan điểm hiện nay.
Theo một bài viết trên báo ” Y học dự trữ ” : trong sách Sử ký, ở phần Dự Nhượng truyện có câu : “ Dự Nhượng hựu tất thân vi lại, thôn thán vi ách, sử hình trạng bất khả tri ” ( 豫讓又漆身為厲, 吞炭為啞, 使形狀不可知 ), nghĩa là Dự Nhượng lại bôi sơn vào mình làm như người bệnh hủi, nuốt than cho mất tiếng, để khỏi ai nhận ra hình tích của mình. ” Có nghĩa rằng trong tiếng Hán Việt xưa, “ lại ” chỉ một bệnh với những lở lói ngoài da .
Bệnh lở lói ngoài da hoàn toàn có thể là bệnh cùi ( bệnh Hansen ) mà cũng hoàn toàn có thể do những nguyên do khác. Như trong bệnh pellagra do thiếu vitamin niacin ( vitamin PP ) cũng hoàn toàn có thể gây da lở loét, triệu chứng thần kinh và tinh thần, điên cuồng ( dementia ). Bệnh Hansen được chữa trị sớm và đàng hoàng hoàn toàn có thể khỏi hẳn ( dapsone, rifampicin, clofazimine ). Bệnh pellagra chữa bằng nicotinamide ( tương tự như như vitamin PP ) .
Bệnh giang mai ( syphilis ) do vi trùng Treponema pallidum ( mày mò năm 1905 ) hoàn toàn có thể gây những triệu chứng ngoài da, làm biến dạng khuôn mặt ( gummatous syphilis ) và triệu chứng thần kinh. Nếu chữa trị sớm bằng Penicillin hiệu quả rất tốt .
Ngoài ra “ lại ” hoàn toàn có thể đọc là ” lỵ “, như trong bệnh “ kiết lỵ ” ( dysentery ), nghĩa là bệnh đi cầu ra máu, nhớt, tiêu chảy, mà theo y học lúc bấy giờ hoàn toàn có thể do nhiều nguyên do khác nhau. Bệnh ” lỵ ” hoàn toàn có thể do nhiễm vi trùng đường ruột như shigella, hay ký sinh trùng ( to hơn vi trùng ) a-míp ( amoebiasis ). Những bệnh này ngày này được định bệnh đúng chuẩn bằng cách cấy phân và xem xét tìm a míp trong phân và được điều trị thuận tiện bằng thuốc kháng sinh hay thuốc chống a míp. Tuy nhiên rất lâu rồi, không có thuốc men hiệu nghiệm, và nhất là dinh dưỡng đa phần bệnh nhân kém, bệnh nhân khó phục sinh, hoàn toàn có thể chết vì suy dinh dưỡng, nhiễm trùng lan rộng. Nếu thầy thuốc thời xưa ” chào thua ” thì cũng không có gì là lạ, và bệnh cũng xứng danh thương hiệu ” nan y ” .
Riêng về bệnh đường ruột, hoàn toàn có thể kể ra đây một nhóm khác hai nhóm trên nhưng khó định bệnh và khó chữa là những bệnh viêm ruột mãn tính gồm bệnh viêm loét đại tràng ( ulcerative colitis ) và bệnh viêm ruột Crohn ( Crohn disease, regional enteritis ), cả hai đều gây tiêu chảy, đau bụng, căng thẳng mệt mỏi, sụt cân và hoàn toàn có thể có biến chứng chết người. Tuy không chữa dứt được, nhờ thuốc men ( chống viêm và biến hóa hệ miễn nhiễm ) và giải phẫu nếu cần, hoàn toàn có thể giúp bệnh nhân hầu hết không có triệu chứng hoặc ít lắm thì cũng giảm được nhiều những triệu chứng .
Hiện nay tất cả chúng ta hiểu ” ung thư ” ( cancer ) là sự sinh sản hỗn loạn không trấn áp của một số ít tế bào bất bình thường. Theo tự điển của linh mục Trần Văn Kiệm, ” ung là cái nhọt “, ” thư ” là mụt bọc có rễ sâu, ung thư là ” mụn loét “, hiểu theo nghĩa Hán Việt xưa. Cho nên không hề dùng danh từ ” ung thư ” ( cancer ) tân tiến để ghép vào ” tứ chứng ” nan y của những cụ rất lâu rồi được, lúc mà người ta chưa hiểu tế bào là cái gì. Thật ra, người Tàu không gọi ” cancer ” là ung thư, mà dùng chữ ” độc lựu ” hoặc ” nham ” ( theo TVK ) .
Cuối cùng, theo nghĩa chữ Hán, ” lao ” có nghĩa là hao mòn. Bệnh lao do Mycobacterium tuberculosis với những triệu chứng đặc trưng như sưng phổi ( pneumonia ), hang trong phổi ( lung cavities ), sưng màng óc ( meningitis ), v .. v là những ý niệm của y khoa thời thế kỷ 20 trở đi. Lao theo nghĩa chung chung là ” hao mòn ” hoàn toàn có thể do nhiễm trùng khác, do ung thư, bệnh thần kinh đúng là nan y nếu không có những phương tiện đi lại chữa trị theo khoa học văn minh. Tuy nhiên, theo tôi nghĩ, đừng hiểu nhầm những cụ rất lâu rồi, và gán nghĩa mới cho lời người xưa .
Trước thời có kháng sinh, tây y cũng biết định bệnh lao địa thế căn cứ trên những vật chứng lâm sàng như kiệt sức, stress, ho ra máu, cộng với những dẫn chứng lúc khám nghiệm tử thi. Các mô phòng thủ khung hình người bệnh phản ứng lại với vi trùng, vây hãm chúng tạo nên những khối giống củ khoai nên gọi là ” tubercules ” ( tiếng Pháp nghĩa là củ, như củ khoai ), từ đó ( 1860 ) có tên tuberculosis. Trước đó, người ta gọi là consumption ( wasting of the body toàn thân by a disease, hay phthisis ), có nghĩa là mất sức, hao mòn như từ ” lao ” của tất cả chúng ta .
Nói tóm lại ” tứ chứng nan y ” có lẽ rằng gồm “ phong ” là bệnh tâm thần, ” lao ” là hao mòn, suy nhược, kể cả trường hợp do nhiễm vi trùng bệnh lao, “ cổ ” là cổ trướng, bụng sưng to, hoàn toàn có thể do tràn dịch màng bụng vì xơ gan, ” lại ” hoàn toàn có thể là bệnh lở loét, ngoài da mà bệnh cùi hoàn toàn có thể là một nguyên do. Hiện nay, những bệnh này hầu hết chữa trị có tác dụng tốt. Số ít bệnh chưa trị được hết hẳn bệnh, vẫn là ” nan y “, nhưng cũng được bác sĩ săn sóc để bớt triệu chứng, phẩm chất đời sống tốt hơn .
Chúc quý vị thính giả may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
—————————————
Cảm ơn bác sĩ Hồ Văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi đáp Y học này.
Quý vị hoàn toàn có thể nghe lại những bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com
Chúng tôi vẫn dành đường dây điện thoại cảm ứng để đảm nhiệm những vướng mắc khác của quý thính giả về sức khỏe thể chất và y học thường thức. Số điện thoại thông minh dành cho mục Hỏi đáp Y học là 202-205-7890, ngày giờ nhận câu hỏi là thứ Ba và thứ Năm mỗi tuần, từ 8 giờ 30 đến 9 giờ 30 tối, giờ Nước Ta. Quý vị cũng hoàn toàn có thể gửi câu hỏi cho chúng tôi bằng điện thư đến địa chỉ Đang cập nhật
Source: https://ahayne.com
Category: Mẹo Hay Đời Sống
--------↓↓↓↓↓↓--------
Tặng bạn Mã Giảm Giá Lazada, Shopee, Tiki hôm nay
Công cụ Mã Giảm Giá của Ahayne được cập nhật Mã Giảm Giá mới liên tục và ngay lập tức từ các sàn thương mại điện tử uy tín. Sử dụng cực dễ dàng, bạn không cần phải copy và dán thủ công Mã Giảm Giá như trước kia nữa.- Cách 1: Nhấn vào "Lấy code" và "Sao chép", hệ thống sẽ tự động chuyển bạn đến trang Lazada/Shopee/Tiki và lưu mã vào tài khoản của bạn. Mã Giảm Giá sẽ TỰ ĐỘNG áp dụng trực tiếp khi bạn đặt mua hàng.
- Cách 2 (chỉ cho sàn Shopee): Gõ tên sản phẩm hoặc dán link sản phẩm vào ô bên dưới, Ahayne tìm giúp bạn Mã Giảm Giá phù hợp. Thực hiện tiếp các bước như ở Cách 1 để lưu mã giảm giá vào tài khoản Shopee của bạn
- Các mã giảm giá đều có giới hạn về số lượng và thời gian cũng như sẽ có điều kiện áp dụng cho từng sản phẩm đi kèm, bạn lưu ý dùng sớm nhất có thể để không bỏ lỡ nhé.
- Nên chọn các mã giảm giá có điều kiện "áp dụng toàn sàn", "áp dụng toàn ngành hàng", "áp dụng cho tất cả các sản phẩm"... như vậy bạn hoàn toàn yên tâm là 100% sẽ được giảm giá khi mua bất cứ sản phẩm nào.Thường xuyên ghé ahayne trước khi mua sắm, để săn được mã giảm giá ưng ý nhé.
---↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓↓---